1. Thông tin cơ bản
- Từ vựng: 発達
- Cách đọc: はったつ
- Loại từ: Danh từ; danh từ + する (自動詞)
- Nghĩa khái quát: sự phát triển, lớn mạnh, tiến bộ về chức năng, năng lực, hệ thống; cũng dùng cho hiện tượng tự nhiên (bão phát triển).
- Cụm hay gặp: 発達する, 発達が早い/遅い, 言語発達, 交通の発達, 発達段階, 発達障害
2. Ý nghĩa chính
- Chỉ quá trình/tình trạng một năng lực, cơ quan, hệ thống hay hiện tượng phát triển theo hướng hoàn thiện, mạnh lên: 子どもの言語が発達する, 交通が発達している, 台風が発達する.
- Dùng trong khoa học xã hội, y học, giáo dục, khí tượng.
3. Phân biệt (nếu có từ gốc hoặc biến thể)
- 発達 vs 発展: 発達 nhấn vào “chức năng/năng lực” phát triển; 発展 là “mở rộng/quy mô” của vùng, ngành, xã hội (経済発展, 都市発展).
- 発達 vs 成長: 成長 thiên về tăng trưởng nói chung (kể cả số lượng/kích thước); 発達 nhấn chất lượng/chức năng.
- 発達 vs 発育: 発育 thường nói về phát triển thể chất/thân thể trẻ em.
- 進化: “tiến hóa” (trong sinh học hay ẩn dụ), không dùng thay cho 発達 trong ngữ cảnh lâm sàng/giáo dục.
4. Cách dùng & ngữ cảnh
- Mẫu căn bản: Nが発達する / Nの発達 (例: 科学技術の発達)
- Tính chất: 発達が早い/遅い/不十分だ; so sánh theo 発達段階.
- Lĩnh vực: giáo dục mầm non (言語/運動の発達), y khoa (発達障害), hạ tầng (交通/通信の発達), khí tượng (低気圧が発達する).
- Sắc thái: trung tính, dùng trong cả học thuật lẫn đời thường.
5. Từ liên quan, đồng nghĩa & đối nghĩa
| Từ |
Loại liên hệ |
Nghĩa tiếng Việt |
Ghi chú dùng |
| 発展 |
Phân biệt |
Phát triển (mở rộng) |
Kinh tế/xã hội, quy mô lớn. |
| 成長 |
Gần nghĩa |
Tăng trưởng, lớn lên |
Rộng hơn, không chỉ chức năng. |
| 発育 |
Gần nghĩa |
Phát dục, phát triển thể chất |
Thường nói về cơ thể trẻ em. |
| 進歩 |
Gần nghĩa |
Tiến bộ |
Nhấn mạnh cải thiện, tiến lên. |
| 退化 |
Đối nghĩa |
Thoái hóa |
Phát triển theo hướng kém đi. |
| 停滞 |
Đối nghĩa |
Trì trệ |
Không phát triển, đình trệ. |
6. Bộ phận & cấu tạo từ (nếu có Kanji)
- 発: ý gốc “phát ra, xuất phát”. Hình thể hiện động tác bung ra; On: ハツ, Kun: た-つ(rare).
- 達: ý gốc “đến nơi, đạt tới”; bộ 辶 (đi lại) + phần hài thanh; On: タツ, Kun: たち (hậu tố chỉ số nhiều trong từ thuần Nhật, khác nghĩa).
- Hợp nghĩa: “đạt tới sự bung nở/chín muồi” → phát triển chức năng/năng lực.
7. Bình luận mở rộng (AI)
Hãy gắn “発達 = chức năng/năng lực hoàn thiện dần theo giai đoạn”. Mẹo nhớ: “発” (phát) + “達” (đạt) → phát mà đạt tới mức cao hơn. Khi viết học thuật, tránh nhầm với “発展”; còn trong thực hành giáo dục, các cụm như 発達段階, 発達検査, 発達支援 xuất hiện rất thường xuyên.
8. Câu ví dụ
- 子どもの言語が発達するのには時間がかかる。
Để ngôn ngữ của trẻ phát triển thì cần thời gian.
- 交通網が発達したおかげで移動が便利になった。
Nhờ mạng lưới giao thông phát triển nên đi lại tiện lợi hơn.
- 科学技術の発達は社会を大きく変えた。
Sự phát triển của khoa học kỹ thuật đã thay đổi xã hội.
- 台風は海上で急速に発達した。
Cơn bão đã phát triển nhanh trên biển.
- 都市の発達とともに環境問題が深刻化した。
Cùng với sự phát triển đô thị, vấn đề môi trường trở nên nghiêm trọng.
- 彼は筋力がよく発達している。
Cơ bắp của anh ấy phát triển tốt.
- 情報社会の発達に適応する。
Thích ứng với sự phát triển của xã hội thông tin.
- 乳児の視覚発達を調べる研究。
Nghiên cứu khảo sát sự phát triển thị giác của trẻ sơ sinh.
- 文化の発達に寄与する活動を続けている。
Chúng tôi tiếp tục các hoạt động đóng góp cho sự phát triển văn hóa.
- 彼の語彙は年齢の割に発達が早い。
Vốn từ của em ấy phát triển sớm so với độ tuổi.
