1. Thông tin cơ bản
- Từ: 構造
- Cách đọc: こうぞう
- Loại từ: danh từ (thường dùng dưới dạng N の構造, 構造上の〜, 構造的な〜)
- Nghĩa khái quát: cấu trúc, kết cấu, cấu tạo — cách các bộ phận được sắp xếp và quan hệ với nhau thành một chỉnh thể.
- Phong cách: trung tính, dùng rộng trong kỹ thuật, khoa học và xã hội học; thường gặp từ N2 trở lên.
- Từ/cụm thông dụng: 建物の構造 (kết cấu công trình), 文の構造 (cấu trúc câu), データ構造 (cấu trúc dữ liệu), 分子構造 (cấu trúc phân tử), 構造上の問題, 構造的問題, 構造改革.
- Dạng phái sinh: 構造的（こうぞうてき）, 構造上（こうぞうじょう）, 構造化（こうぞうか）.
2. Ý nghĩa chính
- Cấu trúc/kết cấu vật lý: Cách một vật, công trình, vật liệu được cấu tạo (ví dụ: 建物の構造).
- Cấu trúc trừu tượng: Cách tổ chức, bố cục của thông tin, ngôn ngữ, luận điểm (ví dụ: 文の構造・論文の構造).
- Cấu trúc hệ thống/xã hội: Sự sắp xếp các yếu tố trong một hệ thống, tổ chức, nền kinh tế, xã hội (ví dụ: 社会の構造・産業構造).
- Cấu trúc khoa học: Hóa học, sinh học, tin học… (ví dụ: 分子構造・タンパク質の三次構造・データ構造).
3. Phân biệt (nếu có từ gốc hoặc biến thể)
構造 vs 構成（こうせい）
構成 nhấn vào “thành phần và sự hợp thành” (bao gồm những phần nào), còn 構造 nhấn vào “cách các phần đó liên kết và sắp xếp với nhau”. Ví dụ: 組織の構成 (gồm những bộ phận nào) vs 組織の構造 (quan hệ, tầng bậc giữa các bộ phận).
構造 vs 仕組み（しくみ）
仕組み là “cơ chế, cách vận hành”, mang sắc thái đời thường hơn; 構造 thiên về bố cục, khung sườn. Đồng tham chiếu nhưng không hoàn toàn hoán đổi.
構造 vs 構築（こうちく）
構築 là “xây dựng, thiết lập (một hệ thống/kiến trúc)” — động tác; còn 構造 là “kết quả/khung” đã được xây nên.
構造 vs 体系（たいけい）/体制（たいせい）
体系 là hệ thống kiến thức sắp xếp có hệ thống; 体制 là cơ chế, thể chế tổ chức. 構造 trung tính hơn, chỉ cách các phần được sắp xếp.
Lưu ý không nhầm: 構造 vs 構図（こうず）
構図 là “bố cục (trong ảnh, tranh)”, khác nghĩa với 構造.
4. Cách dùng & ngữ cảnh
- Mẫu thường gặp:
- N の構造: 建物の構造・社会の構造・文の構造・脳の構造
- 構造が〜だ: 単純だ・複雑だ・安定している・脆い
- 構造を〜する: 分析する・把握する・最適化する・再設計する
- 構造上のN: 構造上の問題・制約・欠陥 (mang tính/kể từ góc độ kết cấu)
- 構造的なN: 構造的な欠陥・差別・改革 (mang tính cơ cấu, có tính hệ thống)
- Lĩnh vực:
- Kỹ thuật/xây dựng: chịu lực, an toàn động đất (耐震構造).
- Ngôn ngữ học/giáo dục: 文の構造・段落構造.
- Khoa học tự nhiên: 分子構造・結晶構造, 構造式 (công thức cấu tạo).
- CNTT: データ構造・内部構造.
- Kinh tế/xã hội: 産業構造・年齢構造・構造改革.
- Sắc thái:
- Khách quan, mô tả khung và mối quan hệ giữa các phần, ít thiên về chức năng vận hành (so với 仕組み).
- 構造的 thường mang ý “có tính hệ thống, khó thay đổi bằng biện pháp cục bộ”.
5. Từ liên quan, đồng nghĩa & đối nghĩa
| Nhóm |
Từ (JP) |
Cách đọc |
Nghĩa tiếng Việt |
Ghi chú sắc thái |
| Đồng nghĩa gần |
構成 |
こうせい |
cấu thành, thành phần |
Liệt kê “gồm những gì”, ít nhấn vào quan hệ. |
| Đồng nghĩa gần |
仕組み |
しくみ |
cơ chế, cách vận hành |
Đời thường, thiên về “vận hành thế nào”. |
| Liên quan |
構築 |
こうちく |
xây dựng (hệ thống) |
Hành động xây; kết quả là 構造. |
| Liên quan |
体系 |
たいけい |
hệ thống (tri thức) |
Tính hệ thống, phân loại khoa học. |
| Liên quan |
体制 |
たいせい |
thể chế, cơ chế |
Tổ chức, quản trị, chính trị. |
| Liên quan |
骨組み |
ほねぐみ |
bộ khung, sườn |
Ẩn dụ khung sườn, gần “framework”. |
| Dễ nhầm |
構図 |
こうず |
bố cục (tranh/ảnh) |
Không phải “cấu trúc” kỹ thuật. |
| Đối nghĩa |
無秩序 |
むちつじょ |
hỗn loạn, vô trật tự |
Trái nghĩa về trạng thái có trật tự. |
| Đối nghĩa |
混沌 |
こんとん |
hỗn mang, hỗn độn |
Thiếu cấu trúc/khung rõ ràng. |
| Đối hướng |
解体 |
かいたい |
tháo dỡ, giải thể |
Hành động làm mất cấu trúc. |
6. Bộ phận & cấu tạo từ (Kanji)
| Kanji |
Nghĩa gốc |
Bộ thủ |
Âm On |
Âm Kun |
Gợi nhớ |
| 構 |
cấu, sắp đặt, dựng nên |
木 (mộc) |
コウ |
かまえる／かまう |
Bên trái là “木” (gỗ), bên phải “冓” gợi ý lắp ghép — ghép gỗ thành khung, nên ra nghĩa “cấu trúc”. |
| 造 |
tạo, chế tạo, đi làm |
辵／辶 (sước) |
ゾウ |
つくる |
“告” + bộ “chạy/bước” (辶): đi để làm ra thứ gì → “tạo”. Trong 合成 từ, góp phần nghĩa “làm nên”. |
Kết hợp lại, 構造 mang hình ảnh “lắp ghép nên (造) một khung sườn/đồ gỗ (構)” → cấu trúc.
7. Bình luận mở rộng (AI)
Khi dịch sang tiếng Việt, bạn linh hoạt chọn: “cấu trúc” (trung tính, học thuật), “kết cấu” (kỹ thuật/xây dựng), “cơ cấu” (xã hội/kinh tế). Ví dụ: 産業構造 thường dịch “cơ cấu ngành”, còn 建物の構造 là “kết cấu công trình”, 文の構造 là “cấu trúc câu”.
Tránh dùng dạng không tự nhiên như “構造する”. Nếu muốn nói “cấu trúc hóa”, dùng 構造化する; nếu nói “xây dựng kiến trúc/hệ thống”, dùng 構築する. Trong CNTT, phân biệt 構造 (structure) với アーキテクチャ (kiến trúc hệ thống). Cụm 構造上の問題 nhấn mạnh vấn đề phát sinh do bản thân cấu trúc; 構造的問題 mang hàm ý sâu xa, có tính hệ thống, không chỉ là lỗi cục bộ.
8. Câu ví dụ
- この橋の構造は地震に強い。
Kết cấu của cây cầu này chịu động đất tốt.
- 日本語の文の構造を理解することは読解の基礎だ。
Hiểu cấu trúc câu tiếng Nhật là nền tảng của đọc hiểu.
- 社会の階層構造をデータで可視化した。
Đã trực quan hóa cấu trúc phân tầng của xã hội bằng dữ liệu.
- NMRを用いて分子構造を決定する。
Dùng NMR để xác định cấu trúc phân tử.
- このアルゴリズムはデータ構造の選択に大きく依存する。
Thuật toán này phụ thuộc nhiều vào việc lựa chọn cấu trúc dữ liệu.
- 論文の構造が明確で、主張が伝わりやすい。
Cấu trúc bài luận rõ ràng nên lập luận dễ truyền đạt.
- 構造上の欠陥が見つかったため、工事は一時中止となった。
Do phát hiện khiếm khuyết về mặt cấu trúc, công trình tạm dừng.
- 業界の構造改革が加速している。
Cải cách cơ cấu của ngành đang tăng tốc.
- その理論には構造的な問題が内在している。
Lý thuyết đó chứa đựng vấn đề mang tính cấu trúc.
