1. Thông tin cơ bản
- Từ: 念
- Cách đọc: ねん
- Loại từ: danh từ Hán Nhật; thường xuất hiện trong quán ngữ và từ ghép
- Nghĩa khái quát: niệm, ý niệm, tâm niệm, để tâm
- Lĩnh vực hay gặp: ngôn ngữ thường ngày, Phật giáo, văn chương, văn bản nghiệp vụ
- Trình độ tham khảo: N2–N1
2. Ý nghĩa chính
- Ý nghĩ/ý niệm trong tâm: điều mình giữ trong lòng, tâm niệm (一念, 念じる).
- Sự để tâm, lưu ý: 念を押す（nhắc kỹ）, 念のため（để chắc ăn）.
- Trong từ ghép: 概念, 記念, 断念, 執念, 無念, 雑念... mang các sắc thái khác nhau xoay quanh “niệm/ý nghĩ”.
3. Phân biệt
- 念 vs 気持ち・思い: cùng nói về tâm lý, nhưng 念 thiên về “ý niệm” có chủ đích/tập trung, trang trọng hơn khẩu ngữ.
- 念のため vs 一応: cả hai là “phòng hờ”, 念のため mang sắc thái cẩn trọng, nhấn mạnh đảm bảo chắc chắn hơn.
- 記念 (kỷ niệm) và 概念 (khái niệm): là từ ghép với sắc thái chuyên biệt; không dùng 念 đơn lẻ để thay thế.
4. Cách dùng & ngữ cảnh
- Quán ngữ phổ biến:
- 念のため：để chắc ăn
- 念を押す：nhấn mạnh dặn dò
- 肝に銘じる／念じる：khắc ghi/khấn nguyện
- Trong văn bản nghiệp vụ: “安全第一を念頭に置く”, “ミス防止を念入りに確認”.
- Trong Phật giáo/văn chương: 一念, 無念, 念仏（niệm Phật）.
- Sắc thái: trang trọng, tĩnh tại; tạo cảm giác cẩn trọng, sâu sắc.
5. Từ liên quan, đồng nghĩa & đối nghĩa
| Từ |
Loại liên hệ |
Nghĩa tiếng Việt |
Ghi chú dùng |
| 意念 | Đồng nghĩa gần | ý niệm | Tính triết học, trang trọng |
| 念のため | Quán ngữ | để phòng, cho chắc | Dùng rất thường trong đời sống/công việc |
| 念を押す | Quán ngữ | nhắc kỹ, dặn đi dặn lại | Ngữ cảnh cảnh báo, giao việc |
| 記念 | Từ ghép | kỷ niệm | “ghi lại trong tâm” → lễ kỷ niệm, ảnh kỷ niệm |
| 断念 | Từ ghép | từ bỏ, dứt bỏ ý định | Tuyệt ý, bỏ kế hoạch |
| 執念 | Từ ghép | tính cố chấp, bền bỉ | Ý niệm bám chặt |
| 無念 | Đối nghĩa liên quan | tiếc nuối, uất ức | “không toại nguyện”, tiếc đắng |
| 雑念 | Liên quan | tạp niệm | Ý nghĩ vẩn vơ làm phân tâm |
6. Bộ phận & cấu tạo từ (Kanji)
- 念（ネン）: niệm, ý nghĩ trong tâm, nhớ nghĩ.
- Từ ghép tiêu biểu: 概念, 記念, 断念, 執念, 念頭, 雑念, 祈念.
- Hình ảnh gốc: “tâm ý” được giữ, ghi nhớ, hướng tới một đối tượng.
7. Bình luận mở rộng (AI)
Với người học, hai cụm “念のため” và “念を押す” giúp diễn đạt thái độ cẩn trọng rất Nhật. Trong văn phong trang trọng, dùng “〜することを念頭に置き” để nêu phương châm, thay vì nói trực tiếp “気をつける”.
8. Câu ví dụ
- 念のため、もう一度バックアップを取ってください。
Để chắc ăn, hãy sao lưu thêm một lần nữa.
- 安全については改めて念を押しておきます。
Về an toàn, tôi xin nhắc kỹ lại.
- 成功を心から念じています。
Tôi chân thành cầu chúc thành công.
- 雑念を払って作業に集中する。
Gạt bỏ tạp niệm để tập trung vào công việc.
- 今回は残念ながら断念せざるを得ない。
Lần này đáng tiếc là đành phải từ bỏ.
- 子どもの頃の写真は良い記念になる。
Ảnh hồi nhỏ trở thành kỷ niệm đẹp.
- 彼の執念が研究を前進させた。
Ý chí bền bỉ của anh ấy đã thúc đẩy nghiên cứu tiến lên.
- 無念ではあるが、計画を見直す必要がある。
Dù rất tiếc nuối, cần xem lại kế hoạch.
- 常に安全第一を肝に念じて行動してください。
Hãy luôn hành động với tâm niệm an toàn trên hết.
- その発言は相手への配慮が足りないと念を押された。
Tôi bị nhắc kỹ rằng phát ngôn đó thiếu sự quan tâm đến đối phương.
