疑い [Nghi]

1. Thông tin cơ bản

• Từ: 疑い
• Cách đọc: うたがい
• Loại từ: danh từ (chỉ cảm xúc/trạng thái, dùng nhiều trong văn nói và văn viết)
• Âm Hán Việt: nghi
• Từ gốc/biến thể thường gặp: 疑う（うたがう, động từ “nghi ngờ”）, 疑い深い（うたがいぶかい, “đa nghi”）, 疑いなく（“không chút nghi ngờ”）, 疑いの余地がない（“không còn chỗ để nghi ngờ”）

2. Ý nghĩa chính

• Sự nghi ngờ, hoài nghi: trạng thái tâm lý không tin chắc điều gì là đúng. Ví dụ: 「彼の説明には疑いがある」.
• Sự tình bị nghi, nghi vấn (đặc biệt trong tin tức/pháp luật): 〜の疑い（“bị tình nghi …”）. Ví dụ: 「窃盗の疑い」.
• Khả năng/có dấu hiệu (y khoa, kỹ thuật…): dùng để nói “có khả năng là …”. Ví dụ: 「がんの疑い」.
• Cách nói nhấn mạnh tính chắc chắn khi phủ định nghi ngờ: 「疑いなく」, 「疑いの余地がない」 = “chắc chắn/không còn nghi ngờ”.

3. Phân biệt

• 疑い vs 疑う: 疑い là danh từ “sự nghi ngờ”; 疑う là động từ “nghi ngờ”. Ví dụ: 「彼の話を疑う」→「彼の話に疑いを持つ」.
• 疑い vs 疑問（ぎもん）: 疑い là cảm giác hoài nghi, thiếu tin tưởng; 疑問 là “câu hỏi/điều đáng hoài nghi” mang sắc thái cần làm rõ tính đúng sai, không hẳn mang sự bất tín.
• 疑い vs 容疑（ようぎ）: cả hai đều dùng trong tin tức pháp luật. 容疑 thiên về “tình nghi phạm tội” (容疑者, 容疑をかける). Báo chí vẫn nói 「〜の疑い」 để nhấn vào hành vi bị nghi.
• 疑い vs 疑惑（ぎわく）: 疑惑 thường dùng cho bê bối, nghi án có tính nghiêm trọng/đặt nặng khía cạnh “mờ ám”. 疑い trung tính hơn.
• 疑い vs 不信（ふしん）/不審（ふしん）: 不信 là “mất lòng tin”; 不審 là “đáng ngờ/khả nghi” (thường cho vật/việc/hành vi), khác với “cảm giác nghi ngờ” của 疑い.

4. Cách dùng & ngữ cảnh

• Mẫu cơ bản:
  • 〜に疑いを持つ／抱く: có nghi ngờ đối với ~
  • 疑いがある／生じる: có sự nghi ngờ/nảy sinh nghi ngờ
  • 〜の疑い（がある）: bị nghi/có khả năng ~
  • 疑いをかける／向ける: đặt nghi ngờ lên ai/cái gì
  • 疑いが晴れる／疑いを晴らす: nghi ngờ được xóa bỏ/tự minh oan
  • 疑いの余地がない／疑いようのない + N: không còn chỗ để nghi ngờ ~
  • 疑いなく: không nghi ngờ gì, chắc chắn
• Ngữ cảnh:
  • Hằng ngày: nói về niềm tin giữa người với người. Ví dụ: 「彼の意図に疑いを持った」.
  • Tin tức/pháp luật: 「〜の疑いで逮捕」, 「不正の疑いが持たれている」.
  • Y khoa/kỹ thuật: 「初期がんの疑い」, 「設定ミスの疑い」.
• Sắc thái: 疑い trung tính; tăng mức độ bằng 「強い疑い」, 「深い疑い」; giảm mức độ bằng 「わずかな疑い」.
• Lưu ý: không dùng 「疑い者」; trong pháp luật nói 「容疑者」. Cẩn trọng khi gán “nghi” cho người trong văn phong trang trọng, thường dùng 「〜とみられる」, 「〜の疑いがあるとされる」.

5. Từ liên quan, đồng nghĩa & đối nghĩa

6. Bộ phận & cấu tạo từ (Kanji)

• Kanji chính: 疑
• Âm On: ギ; Âm Kun: うたが-う
• Nghĩa gốc: nghi ngờ, do dự, hoài nghi.
• Số nét: khoảng 14 nét; mức độ sử dụng: thông dụng.
• Bộ thủ tra cứu: thường xếp dưới bộ 疋.
• Liên hệ tạo từ: danh từ 疑い xuất phát từ động từ 疑う; nhiều kết hợp cố định như 「疑いを晴らす」, 「疑いの余地」 tạo nên ý nghĩa ngữ pháp hóa rất mạnh.

7. Bình luận mở rộng (AI)

Khi học 疑い, bạn nên để ý hai trục nghĩa: (1) cảm xúc/cách nhìn của người nói (nghi ngờ chủ quan), và (2) nhãn dán khách quan mà truyền thông/pháp luật dùng để chỉ “điều bị nghi” (〜の疑い). Trong hội thoại, dùng 「〜に疑いを持つ」 có thể khá mạnh; nhẹ hơn có thể hỏi lại bằng 「本当ですか」 hoặc dùng 「少し疑いがあります」 để đỡ gay gắt. Trong văn tin tức, để giữ trung lập, thường gặp các mẫu như 「関与した疑いが持たれている」, 「〜とみられる」, tránh khẳng định tuyệt đối khi chưa có chứng cứ. Ở y khoa, 「〜の疑い」 không phải là chẩn đoán cuối cùng, mà là “cần kiểm tra thêm”. Các cụm 「疑いの余地がない／疑いようのない」 tương đương “không thể bàn cãi”, dùng tốt trong viết luận khi cần khẳng định dựa trên dữ liệu rõ ràng.

8. Câu ví dụ

• 彼の説明にはまだ疑いが残っている。
  Trong lời giải thích của anh ấy vẫn còn nghi ngờ.
• その出費には不正の疑いがある。
  Khoản chi đó có nghi vấn gian lận.
• 医師は初期のがんの疑いを指摘した。
  Bác sĩ chỉ ra khả năng ung thư giai đoạn đầu.
• 彼は窃盗の疑いで逮捕された。
  Anh ta bị bắt vì bị tình nghi trộm cắp.
• 疑いが晴れて、やっと職場に戻れた。
  Nghi ngờ được xóa bỏ, cuối cùng tôi đã có thể quay lại nơi làm việc.
• 私は彼の動機に強い疑いを抱いている。
  Tôi mang sự nghi ngờ mạnh mẽ về động cơ của anh ấy.
• これは疑いようのない事実だ。
  Đây là một sự thật không thể nghi ngờ.
• 彼女は彼を疑いの目で見た。
  Cô ấy nhìn anh ta bằng ánh mắt nghi ngờ.
• 疑いなく、彼が最適な候補者だ。
  Không chút nghi ngờ, anh ấy là ứng viên phù hợp nhất.
• 軽率な発言は、無用な疑いを招きかねない。
  Phát ngôn khinh suất có thể gây ra những nghi ngờ không cần thiết.