1. Thông tin cơ bản
- Từ: 批評
- Cách đọc: ひひょう
- Từ loại: danh từ; danh từ + する（批評する）
- Nghĩa Hán-Việt: phê bình
- Vai trò giao tiếp: dùng trong học thuật, báo chí, nghệ thuật, truyền thông để đánh giá tác phẩm, hiện tượng, phát ngôn
- Ví dụ kết hợp: 批評する, 批評家, 文学批評, 映画批評, 批評欄, 建設的な批評, 批評を受ける
2. Ý nghĩa chính
- Đánh giá, bình luận có hệ thống về một đối tượng (tác phẩm, phát ngôn, sự kiện), thường kèm lý do, tiêu chí rõ ràng. Sắc thái trung tính đến học thuật hơn so với “chê bai”.
- Dạng động từ: 〜を批評する = “phê bình/bình luận về ~”.
3. Phân biệt
- 批評 vs 批判: 批評 thiên về “bình luận, nhận định” có thể bao gồm cả khen và chê; 批判 thường mang sắc thái “phê phán/ chỉ trích” nhấn mạnh điểm sai, tiêu cực.
- 批評 vs 評論: 評論 là bài luận/tiểu luận bình luận có tính lý luận, cấu trúc bài bản; 批評 rộng hơn, bao gồm cả nhận xét ngắn, review.
- 批評 vs 評価: 評価 là “đánh giá (cho điểm/ xếp hạng)” mang tính định lượng/kết luận; 批評 là quá trình/ bài viết lập luận.
- Trong đời sống thường ngày, “レビュー” (review) gần với 批評 khi nói về sản phẩm, phim, sách trên mạng.
4. Cách dùng & ngữ cảnh
- Cấu trúc: Aを批評する / Aについての批評 / Aに対する批評 / 批評を加える / 批評を受ける.
- Ngữ cảnh: báo chí, học thuật, nghệ thuật (phim, văn học, mỹ thuật), tọa đàm, lớp học viết học thuật.
- Sắc thái: có thể trung tính hoặc nghiêm khắc; dùng 建設的な批評 để nhấn mạnh “phê bình mang tính xây dựng”.
- Lưu ý: khi muốn nhấn mạnh “chỉ trích gay gắt”, dùng 批判; khi là “bài luận bình luận dài”, dùng 評論.
5. Từ liên quan, đồng nghĩa & đối nghĩa
| Từ |
Loại liên hệ |
Nghĩa tiếng Việt |
Ghi chú dùng |
| 批判 | Gần nghĩa/khác sắc thái | phê phán, chỉ trích | Tiêu cực, nhấn mạnh lỗi/sai |
| 評論 | Liên quan | bình luận, tiểu luận phê bình | Bài viết mang tính lý luận |
| 評価 | Liên quan | đánh giá | Kết luận/xếp hạng, định lượng |
| レビュー | Đồng nghĩa gần | review | Thường dùng trong tiêu dùng/giải trí |
| 賞賛／称賛／絶賛 | Đối nghĩa thiên hướng | khen ngợi/ca ngợi | Nhấn mạnh khen |
| 添削 | Liên quan | chỉnh sửa (bài viết) | Chuyên môn, sửa lỗi cụ thể |
6. Bộ phận & cấu tạo từ
- 批: phê, phán xét. Bộ 扌 (tay) + 比 (so sánh) → hành động “so sánh để phán”.
- 評: bình, đánh giá. Bộ 言 (lời nói) + 平 (bình) → “lời nói mang tính bình xét”.
- Tổng nghĩa hợp thành: lời nói/bài viết dùng để phán xét, bình luận về đối tượng.
7. Bình luận mở rộng (AI)
Khi viết 批評, người Nhật coi trọng tiêu chí rõ ràng, dẫn chứng cụ thể và cân bằng giữa ưu/nhược điểm. Trong lớp học, giáo viên hay yêu cầu nêu “観点” (góc nhìn) trước, rồi mới “根拠” (căn cứ). Tránh biến 批評 thành cảm tính hay công kích cá nhân; nếu mục tiêu là cải thiện, hãy dùng cụm như 建設的な批評 và đề xuất phương án thay thế.
8. Câu ví dụ
- 彼の小説は多くの批評家に高く評価された。
Tiểu thuyết của anh ấy được nhiều nhà phê bình đánh giá cao.
- 作品を公平に批評するために、基準を先に示してください。
Để phê bình tác phẩm một cách công bằng, hãy nêu tiêu chí trước.
- その映画は厳しい批評を受けたが、観客動員は多かった。
Bộ phim đó chịu nhiều phê bình gay gắt nhưng vẫn hút khán giả.
- 雑誌の批評欄で新人監督が取り上げられた。
Một đạo diễn mới được đề cập ở mục phê bình của tạp chí.
- 建設的な批評は、作者の成長につながる。
Phê bình mang tính xây dựng giúp tác giả trưởng thành.
- ネット上の批評は玉石混交なので、情報源を確認しよう。
Phê bình trên mạng lẫn lộn hay dở, nên hãy xác minh nguồn.
- 私は記事で政府の政策を批評した。
Tôi đã phê bình chính sách của chính phủ trong bài báo.
- その表現は多くの批評の対象となった。
Biểu đạt đó trở thành đối tượng phê bình của nhiều người.
- 自己批評の視点を持つことが研究には大切だ。
Có góc nhìn tự phê bình rất quan trọng trong nghiên cứu.
- これは批評であって、個人攻撃ではない。
Đây là phê bình chứ không phải công kích cá nhân.
