1. Thông tin cơ bản
- Từ: 涙
- Cách đọc: なみだ
- Từ loại: Danh từ
- JLPT: N3 (xuất hiện nhiều trong giao tiếp và văn viết)
- Ngữ vực: Trung tính, dùng cả trang trọng và đời thường
- On-yomi: レイ / Kun-yomi: なみだ
- Ví dụ kết hợp hay gặp: 涙が出る, 涙を流す, 涙ぐむ, 涙もろい, 涙目, 涙腺, 嬉し涙, 悔し涙, 涙ながらに, 涙をのむ
2. Ý nghĩa chính
- Nghĩa cơ bản: **giọt nước mắt** (chất lỏng chảy ra từ mắt).
- Nghĩa mở rộng: biểu trưng cho **nỗi buồn, xúc động**, hoặc **niềm vui quá mức** (嬉し涙).
- Trong cụm cố định, mang sắc thái thành ngữ: **涙ながらに** (vừa khóc vừa…), **涙をのむ** (nuốt nước mắt, kìm nén tiếc nuối).
3. Phân biệt (nếu có từ gốc hoặc biến thể)
- 涙: chính danh từ “nước mắt”.
- 涙目（なみだめ）: “mắt rưng rưng”, nhấn vào trạng thái mắt ươn ướt hơn là nước mắt chảy ra.
- 涙ぐむ: động từ “rớm nước mắt, suýt khóc”.
- 涙もろい: tính từ “dễ xúc động, dễ rơi nước mắt”.
- Biến thể chữ: “泪” là dị thể rất ít dùng trong tiếng Nhật hiện đại; chữ chuẩn là **涙**.
4. Cách dùng & ngữ cảnh
- Dùng trực tiếp cho hành động khóc: **涙を流す／涙が出る**.
- Phân loại cảm xúc: **嬉し涙** (nước mắt hạnh phúc), **悔し涙** (nước mắt tức tưởi), **悲しみの涙** (nước mắt buồn).
- Trong diễn thuyết, văn chương: **涙ながらに訴える** (tha thiết trong nước mắt), mang sắc thái mạnh về cảm xúc.
- Thành ngữ: **涙をのむ** (đành chịu nuốt nước mắt, kìm nén), **涙の別れ** (chia tay trong nước mắt).
- Lưu ý: với văn bản khách quan, khoa học, tránh lạm dụng do sắc thái cảm xúc mạnh.
5. Từ liên quan, đồng nghĩa & đối nghĩa
| Từ |
Loại liên hệ |
Nghĩa tiếng Việt |
Ghi chú dùng |
| 涙 |
Trung tâm (từ mục tiêu) |
Nước mắt |
Danh từ chung chỉ giọt nước mắt và hành vi khóc |
| 涙目 |
Liên quan |
Mắt rưng rưng |
Nhấn trạng thái mắt, chưa hẳn rơi lệ |
| 涙ぐむ |
Liên quan (động từ) |
Rớm nước mắt |
Miêu tả hành động sắp khóc |
| 号泣 |
Gần nghĩa (mạnh) |
Khóc to, khóc nức nở |
Sắc thái rất mạnh, kịch tính |
| 嗚咽 |
Gần nghĩa (văn viết) |
Nức nở, nghẹn ngào |
Trang trọng, văn chương |
| 笑顔 |
Đối nghĩa tương đối |
Khuôn mặt tươi cười |
Đối lập trạng thái cảm xúc |
| 喜び |
Đối nghĩa ngữ nghĩa |
Niềm vui |
Có thể đi với 嬉し涙 (vừa đối lập vừa kết hợp) |
6. Bộ phận & cấu tạo từ (nếu có Kanji)
- Kanji: 涙
- Bộ thủ: 氵 (thủy)
- Thành phần: 氵 + 戻 (戻 là phần biểu âm, gợi âm レイ)
- Gợi nghĩa: “nước” liên quan đến mắt → nước mắt
7. Bình luận mở rộng (AI)
Khi người Nhật nói **涙ながらに**, người nghe sẽ hình dung sự chân thành và nỗ lực vượt qua cảm xúc để truyền đạt. Ngoài nỗi buồn, **涙** còn là biểu tượng của “cảm xúc đạt cực độ”, như trong **嬉し涙**. Trong văn hóa đại chúng, hình ảnh “涙” thường nhấn mạnh bước ngoặt trưởng thành hoặc kết thúc đầy day dứt của một câu chuyện.
8. Câu ví dụ
- 彼は悔しさのあまり涙を流した。
Vì quá tức tưởi, anh ấy đã rơi nước mắt.
- 卒業式で涙が止まらなかった。
Tôi không thể ngừng nước mắt trong lễ tốt nghiệp.
- 嬉し涙で頬が濡れた。
Má tôi ướt vì nước mắt hạnh phúc.
- 彼女は涙ながらに真実を語った。
Cô ấy vừa khóc vừa kể sự thật.
- 悔し涙をのんで今回は引き下がった。
Tôi đành nuốt nước mắt uất ức mà rút lui lần này.
- 映画のラストシーンで思わず涙が出た。
Ở cảnh cuối phim, tôi bất giác rơi nước mắt.
- 寒さで涙目になって前が見えにくい。
Vì lạnh mà mắt rưng rưng, khó nhìn phía trước.
- 母の手紙を読んで涙腺がゆるんだ。
Đọc thư của mẹ làm tuyến lệ tôi lơi ra.
- 彼は涙一つ見せずに別れを告げた。
Anh ấy nói lời chia tay mà không để lộ một giọt nước mắt.
- その言葉に思わず涙ぐんだ。
Vì lời nói đó mà tôi bất giác rớm nước mắt.
