1. Thông tin cơ bản
- Từ: 暗号
- Cách đọc: あんごう
- Từ loại: danh từ
- Lĩnh vực hay dùng: CNTT, an ninh thông tin, quân sự, mật thư trong đời sống
- Độ trang trọng: trung tính → trang trọng (văn bản kỹ thuật)
- Cụm thường gặp: 暗号を解く／解読する, 暗号鍵, 暗号化, 暗号通貨, 暗号通信, 平文と暗号文
2. Ý nghĩa chính
- Mã, mật mã: hệ thống biến đổi thông tin sang dạng khó hiểu để bảo mật (cipher/code).
- Ám hiệu: dấu hiệu/bí hiệu dùng để nhận biết lẫn nhau hoặc che giấu ý nghĩa thật.
- Nghĩa mở rộng: thành tố trong từ ghép như 暗号化 (mã hóa), 暗号通貨 (tiền mã hóa).
3. Phân biệt
- 暗号: bản thân “mã/mật mã” hoặc hệ thống mã hóa.
- 暗号化: hành động “mã hóa” (biến dữ liệu thành mã). → 動名詞/サ変: 暗号化する
- 暗証番号: mã số PIN (4–6 chữ số), khác với mật khẩu tự do ký tự.
- パスワード: mật khẩu nói chung; không nhất thiết là “mật mã”.
- 合言葉: ám hiệu/khẩu lệnh đơn giản để xác nhận nhau trong đời sống.
- 符号／コード: “mã” theo nghĩa rộng (code), có thể không nhằm che giấu.
- 平文: “văn bản thường/không mã hóa” – trạng thái đối lập với 暗号文.
4. Cách dùng & ngữ cảnh
- Dùng với động từ: 暗号を解く／解読する (giải mã), 暗号にする (mã hóa thành), 暗号で送る (gửi bằng dạng mã), 暗号化する (mã hóa).
- Trong IT: nói về dữ liệu, kênh truyền, khóa (鍵), thuật toán (アルゴリズム).
- Trong đời thường: chỉ “ám hiệu” giữa bạn bè/nhóm.
- Lưu ý: “mật khẩu” đăng nhập thường nói パスワード; “暗号” thiên về kỹ thuật hoặc ám hiệu.
5. Từ liên quan, đồng nghĩa & đối nghĩa
| Từ |
Loại liên hệ |
Nghĩa tiếng Việt |
Ghi chú dùng |
| 暗号化 | liên quan | mã hóa | Hành động biến dữ liệu thành mã |
| 解読／復号 | liên quan | giải mã | Khôi phục về dạng đọc được |
| 暗号文 | liên quan | văn bản mã | Kết quả sau mã hóa |
| 平文 | đối nghĩa (trạng thái) | văn bản thường | Dạng chưa mã hóa |
| 暗号鍵／鍵 | liên quan | khóa (mã hóa) | Khóa bí mật/công khai |
| パスワード | gần nghĩa | mật khẩu | Chuỗi xác thực người dùng |
| 暗証番号 | gần nghĩa | mã PIN | Mã số ngắn cho thẻ/ATM |
| 合言葉 | gần nghĩa | ám hiệu/khẩu lệnh | Đơn giản, để nhận biết nhau |
| 符号／コード | liên quan | mã, ký hiệu | Không nhất thiết để che giấu |
| 暗号通貨 | liên quan | tiền mã hóa | Ví dụ: ビットコイン |
6. Bộ phận & cấu tạo từ
- 暗: tối, mờ, ẩn đi (ẩn mật).
- 号: hiệu, số, dấu hiệu.
→ 暗号: “dấu hiệu/hiệu lệnh được làm cho tối/ẩn” → mã, mật mã.
7. Bình luận mở rộng (AI)
Khi dạy về bảo mật, tôi hay nhấn mạnh: 暗号 là khái niệm, còn hành động là 暗号化. Trong viết học thuật, nên phân biệt “アルゴリズム（thuật toán）” và “鍵（khóa）”; bảo mật thực tế không chỉ là thuật toán mạnh mà còn là quản lý khóa. Ngoài CNTT, trẻ con cũng có “暗号ごっこ” (chơi làm mật mã) – đây là cách dùng nhẹ nhàng, đời thường.
8. Câu ví dụ
- このメールは暗号化されている。
Email này đã được mã hóa.
- 彼は第二次世界大戦の暗号を解読した歴史で有名だ。
Anh ấy nổi tiếng trong lịch sử vì đã giải mã mật mã thời Thế chiến II.
- 平文を暗号に変換してから送信してください。
Hãy chuyển văn bản thường thành mã rồi hãy gửi.
- 二人だけの暗号を決めて、連絡を取り合った。
Chúng tôi đặt ám hiệu chỉ hai người biết để liên lạc.
- 暗号鍵の管理を誤ると情報漏えいにつながる。
Nếu quản lý khóa mã hóa sai sẽ dẫn đến rò rỉ thông tin.
- このメッセージは古典的な暗号方式で書かれている。
Tin nhắn này được viết bằng phương pháp mật mã cổ điển.
- 犯人は地図に暗号のような記号を書き残した。
Tên thủ phạm để lại các ký hiệu như ám hiệu trên bản đồ.
- 最新の暗号アルゴリズムでも絶対ではない。
Ngay cả thuật toán mật mã mới nhất cũng không phải tuyệt đối.
- 子どもたちは独自の暗号で日記をつけている。
Lũ trẻ viết nhật ký bằng mật mã riêng của mình.
- 暗号通貨の仕組みを基礎から学ぶ。
Học cơ chế của tiền mã hóa từ căn bản.
