1. Thông tin cơ bản
- Từ: 奴隷
- Cách đọc: どれい
- Loại từ: Danh từ
- Nghĩa khái quát: nô lệ; người bị tước đoạt tự do và quyền tự quyết
- Ngữ dụng: từ mạnh, nhạy cảm về nhân quyền/lịch sử; dùng thận trọng
- Thường gặp trong: 歴史, 法律, 社会問題; ẩn dụ: 〜の奴隷になる
2. Ý nghĩa chính
奴隷 có hai lớp nghĩa: (1) nghĩa đen – người bị sở hữu/ép buộc lao động, không có quyền tự do; (2) nghĩa bóng – “nô lệ của …”, ví dụ “時間の奴隷”, “スマホの奴隷”, diễn tả sự phụ thuộc tiêu cực.
3. Phân biệt
- 奴隷 vs 召使い／使用人: 使用人 là người làm công có hợp đồng/quyền lợi; 奴隷 là tình trạng bị sở hữu, vi phạm nhân quyền.
- 隷属: trạng thái lệ thuộc, có thể nói về quốc gia/tổ chức; 奴隷 là con người trong chế độ nô lệ.
- 人身売買: buôn người – hành vi tội phạm có thể dẫn đến tình trạng 奴隷.
4. Cách dùng & ngữ cảnh
- Danh từ đơn lẻ: 奴隷制度, 奴隷解放, 奴隷労働, 現代奴隷.
- Nghĩa bóng: N の奴隷になる (trở thành nô lệ của N: tiền bạc, thói quen, công việc...).
- Ngữ cảnh học thuật/báo chí; khi dùng với cá nhân cụ thể cần cân nhắc tính nhạy cảm và tránh xúc phạm.
5. Từ liên quan, đồng nghĩa & đối nghĩa
| Từ |
Loại liên hệ |
Nghĩa tiếng Việt |
Ghi chú dùng |
| 隷属 | Liên quan | Lệ thuộc | Trạng thái quan hệ phụ thuộc |
| 奴隷制度 | Liên quan | Chế độ nô lệ | Khái niệm lịch sử/pháp lý |
| 奴隷解放 | Liên quan | Giải phóng nô lệ | Sự chấm dứt tình trạng nô lệ |
| 人身売買 | Liên quan | Buôn người | Tội phạm dẫn đến bóc lột như nô lệ |
| 使用人 | Phân biệt | Người làm công | Quan hệ lao động hợp pháp |
| 自由人 | Đối nghĩa | Người tự do | Trái nghĩa về trạng thái |
| 解放 | Đối nghĩa ngữ cảnh | Giải phóng | Thoát khỏi tình trạng nô lệ |
6. Bộ phận & cấu tạo từ
- 奴: kẻ hầu, gã (sắc thái cổ, có thể miệt thị); On: ド; Kun: やっこ／やつ.
- 隷: nô lệ, phụ thuộc; On: レイ.
- Hợp nghĩa: “kẻ bị lệ thuộc như nô dịch”.
7. Bình luận mở rộng (AI)
Trong lớp học, khi dùng 奴隷 theo nghĩa bóng để nhắc thói quen xấu (ví dụ “ゲームの奴隷”), giáo viên thường lưu ý sắc thái mạnh của từ. Với chủ đề lịch sử – xã hội, thuật ngữ như 大西洋奴隷貿易, 奴隷制廃止 xuất hiện nhiều; trong hiện đại, báo chí dùng cụm 現代奴隷 để nói về bóc lột lao động nghiêm trọng. Luôn cân nhắc bối cảnh và người nghe.
8. Câu ví dụ
- 彼は仕事の奴隷になっている。
Anh ấy trở thành nô lệ của công việc.
- 歴史の授業で奴隷解放について学んだ。
Trong giờ lịch sử chúng tôi học về giải phóng nô lệ.
- その制度は奴隷労働を助長しかねない。
Chế độ đó có thể dung dưỡng lao động kiểu nô lệ.
- 人を奴隷のように扱ってはならない。
Không được đối xử với con người như nô lệ.
- 戦争捕虜が奴隷として売られた時代もあった。
Đã có thời tù binh chiến tranh bị bán làm nô lệ.
- 政府は現代奴隷の根絶を目指している。
Chính phủ hướng tới xóa bỏ chế độ nô lệ hiện đại.
- 彼は借金の奴隷だった。
Anh ta là nô lệ của món nợ.
- 私たちは欲望の奴隷になりやすい。
Chúng ta dễ trở thành nô lệ của ham muốn.
- 国際条約は奴隷貿易を厳しく禁止している。
Các công ước quốc tế nghiêm cấm buôn bán nô lệ.
- 彼女は誰の奴隷でもない。
Cô ấy không phải nô lệ của bất kỳ ai.
