1. Thông tin cơ bản
- Từ: 濃度（のうど）
- Loại từ: Danh từ khoa học-kỹ thuật
- Nghĩa khái quát: nồng độ, mức độ “đậm đặc” của chất; cũng dùng cho độ đậm màu, mức độ mạnh/yếu của yếu tố nào đó.
- Ngữ vực: khoa học tự nhiên, y tế, môi trường, công nghệ, pha chế thực phẩm
2. Ý nghĩa chính
- Nồng độ chất trong dung dịch/khí: 塩分濃度, アルコール濃度, 二酸化炭素濃度.
- Độ đậm/nhạt của màu, mùi, vị: インクの濃度, 香りの濃度.
- Mức độ theo ý nghĩa trừu tượng hơn: 情報の濃度 (mật độ thông tin).
3. Phân biệt (nếu có từ gốc hoặc biến thể)
- 密度: mật độ (trên đơn vị thể tích/diện tích), khác với nồng độ pha trộn. Ví dụ: 人口密度 vs 塩分濃度.
- 濃さ: “độ đậm” nói thường ngày; 濃度 là thuật ngữ kỹ thuật có thể kèm đơn vị (%、ppm、mg/L...).
- 度合い: mức độ chung chung; 濃度 có tính đo lường cụ thể hơn.
- 強度: cường độ (vật liệu, tín hiệu), khác phạm vi.
4. Cách dùng & ngữ cảnh
- Cấu trúc: X＋濃度 (アルコール濃度、酸素濃度、糖度), 濃度が高い／低い, 濃度を測る／調整する／上げる／下げる／希釈する (pha loãng).
- Đơn vị: %、ppm、ppb、mg/L、mol/L など.
- Văn cảnh: phòng thí nghiệm, bệnh viện, báo cáo môi trường, sản xuất thực phẩm-đồ uống, in ấn.
5. Từ liên quan, đồng nghĩa & đối nghĩa
| Từ |
Loại liên hệ |
Nghĩa tiếng Việt |
Ghi chú dùng |
| 密度 |
Phân biệt |
mật độ |
Khối lượng/đối tượng trên thể tích/diện tích; khác khái niệm pha trộn. |
| 濃さ |
Liên quan |
độ đậm |
Dùng đời thường, không nhất thiết có đơn vị đo. |
| 度合い |
Gần nghĩa |
mức độ |
Chung chung; ít tính kỹ thuật hơn 濃度. |
| 希薄（きはく） |
Đối nghĩa |
loãng, thưa |
Tính từ-na; đối lập với “濃い/濃度が高い”. |
| 希釈 |
Liên quan |
pha loãng |
Hành động làm giảm nồng độ. |
6. Bộ phận & cấu tạo từ (nếu có Kanji)
濃: đậm, đặc, nồng; 度: độ, mức. Hợp lại thành “mức độ đậm đặc”.
7. Bình luận mở rộng (AI)
Ở báo cáo chuyên môn, nên ghi cả 値＋単位 (ví dụ 0.9% NaCl). Trong nói thường ngày có thể dùng 濃い／薄い, nhưng khi cần tính kỹ thuật, hãy dùng 濃度 kèm động từ như 測定・調整・希釈 để câu rõ nghĩa.
8. Câu ví dụ
- このスープは塩分の濃度が高すぎる。
Súp này có nồng độ muối quá cao.
- 水で希釈してアルコール濃度を下げてください。
Hãy pha với nước để giảm nồng độ cồn.
- インクの濃度を調整したら発色が良くなった。
Điều chỉnh độ đậm mực xong thì màu in đẹp hơn.
- 川の溶存酸素濃度を定期的に測定する。
Đo định kỳ nồng độ oxy hòa tan của sông.
- 会場の二酸化炭素濃度が上がっている。
Nồng độ CO2 trong hội trường đang tăng.
- 香りの濃度が強すぎると疲れやすい。
Nếu nồng độ hương quá mạnh sẽ dễ mệt.
- この薬は血中濃度の管理が重要だ。
Với thuốc này, quản lý nồng độ trong máu rất quan trọng.
- データの情報濃度が高く、読み応えがある。
Mật độ thông tin của dữ liệu cao, đọc đã tay.
- 標準液の濃度を基準に較正する。
Hiệu chuẩn dựa trên nồng độ dung dịch chuẩn.
- 色材の濃度を変えると印象も変わる。
Thay đổi độ đậm chất màu thì ấn tượng cũng đổi.
